BM HAKSIZ TUTUKLAMALAR ÇALIŞMA GRUBUNUN ERCAN DEMİR KARARI ÜZERİNE
Son günlerde “BM KARAR VERDİ, KHK’LI ÖĞRETMENE TAZMİNAT” konulu BM Haksız Tutuklamalar Çalışma Grubunun Ercan Demir kararı üzerine yazılan yorumları görmekteyim, paylaşımlarda bu karara verilen AŞIRI önem üzerine kararı incelemek istedim, yaptığım araştırmalar sonucunda BU KARARIN İÇ HUKUKTA ETKİSİNİN OLUP OLMADIĞI KONUSUNDA TEREDDÜTLERİM OLUŞTU,
Şöyle ki;
Birleşmiş Milletler Haksız Tutuklamalar Çalışma Gurubunun 79/2019 nolu kararının linki: https://t.co/0vNA6kA5qI
Söz konusu 79/2019 nolu kararda, tazminat ile ilgili olarak, sadece, “Disposition (Hüküm)” kısmında, 83. paragrafta:
“83. The Working Group considers that, taking into account all the circumstances of the
case, the appropriate remedy would be to accord Mr. Demir an enforceable right to
compensation and other reparations, in accordance with international law.” ifadesi bulunmaktadır.
Bu ifade şu şekilde tercüme edilebilir:
“83. Çalışma Grubu, başvurunun bütün yönlerini dikkate alarak, Bay Demir’e, uluslararası hukuka uygun olarak, tazminat ve diğer telafi yöntemlerini içeren uygulanabilir/icra edilebilir bir hak sağlanmasının uygun telafi olduğunu değerlendirmektedir.”
Görüldüğü üzere, Çalışma Grubu’nun kararının hiçbir yerinde herhangi bir tazminat miktarından bahsedilmemiştir.
Çalışma Grubu’nun kararı şu durumu ifade etmektedir: Ercan Demir, uluslararası hukukla uyumlu ve sonuç alabileceği bir tazminat hakkına sahip olmalıdır.
Ercan Demir’in, söz konusu 79/2019 nolu kararın 11. paragrafında yer verilen kendi beyanına göre, kendisi, 24/05/2019 tarihinde, beraat etmiştir (Ceza Muhakemesi Kanunu 223/2-e maddesi uyarınca – Yüklenen suçun sanık tarafından işlendiğinin sabit olmaması, delil yetersizliği denilebilir). Bu durumda, Ceza Muhakemesi Kanununun 141. maddesine göre tazminat davası açma hakkı vardır. Ceza Muhakemesi Kanununun 141. maddesine göre ise bu dava, hükmün kesinleştiğinin ilgiliye tebliğ edilmesinden itibaren üç ay (her halükarda hükmün kesinleşmesinden itibaren bir yıl) içerisinde açılmalıdır.
Söz konusu 79/2019 nolu kararın 41. ve 42. paragraflarında, Türk Hükümeti, Ercan Demir’in avukatının 29/05/2019 tarihinde müvekkilinin Ceza Muhakemesi Kanununun 223/2-b maddesi (Yüklenen suçun sanık tarafından işlenmediğinin sabit olması, yani “kişinin eylemleri suç oluşturmamıştır” şeklinde anlaşılabilir.) uyarınca beraat ettirilmesi gerektiği düşüncesiyle, beraat kararına karşı istinaf yoluna başvurulduğunu, dolayısıyla, istinaf sürecinin devam ettiğini ve henüz kararın kesinleşmediğini beyan etmiştir.
Türk Hükümeti, ayrıca, 45. paragrafta, Ceza Muhakemesi Kanununun 141. maddesinde, ilgilinin tazminat davası açma hakkının bulunduğundan bahsetmiş, Ercan Demir’in bu tür bir dava açmadığını beyan etmiştir.
Türk Hükümetinin bu ve diğer bazı görüşleri Ercan Demir’e iletilmiş ve Ercan Demir hükümetin bu görüşlerine karşı 29/10/2019 tarihinde ilave beyanlarda bulunmuştur (paragraf 48).
Ancak, Ercan Demir, söz konusu 79/2019 nolu kararın 49. – 53. paragraflarında yer alan ilave beyanlarında, istinaf sürecinin devam ettiği ve madde 141 tazminat davasının açılmadığı yönündeki Türk Hükümeti görüşlerine cevap vermemiştir.
Dolayısıyla, Ercan Demir’in Ceza Muhakemesi Kanununun 141. maddesindeki tazminat davası açma hakkını kullanıp kullanmadığı, ne 79/2019 nolu karardan, ne de KARARI YERE GÖĞE SIĞDIRAMAYAN PAYLAŞIMLARDAN anlaşılamamıştır. Söz konusu paylaşımlarda yukarıdaki hususların çoğundan bahsedilmemiş, sadece, BM Haksız Tutuklamalar Çalışma Gurubu’nun kararının Türkiye’de uygulandığı ve bu karar doğrultusunda başvurana tazminat ödendiği ifade edilmiştir.
Paylaşımlarda “… Vezirköprü Ağır Ceza Mahkemesi …”, “ … mahkeme bu bilgiler ışığında TCK hükümlerine girmeden ‘haksız tutukluluk’ nedeni ile tazminata hak kazandığını belirtmiştir gerekçeli kararında. …” gibi ifadelere yer vermiştir.
Bu ifadelerden, Ercan Demir açısından, Ceza Muhakemesi Kanununun 141. maddesi uyarınca bir tazminat davasının mevcut olduğu izlenimi doğmaktadır. “TCK hükümlerine girmeden” ifadesi ile neyin kastedildiği ise anlaşılamamaktadır. Zira, hukukumuza göre, koruma tedbirleri (haksız ve hukuka aykırı tutuklamalar dâhil) nedeniyle tazminat talebinde bulunulması ile ilgili hükümler, TCK (Türk Ceza Kanunu)’nda değil ,Ceza Muhakemesi Kanununun 141. ve devamı maddelerinde yer almaktadır.
Gelinen noktada, Ercan Demir’in aldığı belirtilen tazminatın, BM Haksız Tutuklamalar Çalışma Gurubu’nun kendisi hakkında verdiği 79/2019 sayılı karardan mı kaynaklandığı, yoksa Türkiye’de açtığı Ceza Muhakemesi Kanununun 141. maddesinde belirtilen tazminat davasından mı kaynaklandığı konusu belirsizliğini korumaktadır.
